اردبیل در

کریدور شمال-جنوب

 حسین وثوقی ایرانی

شهریور91

 باسمه تعالی شانه

سرزمین عزیز ایران از نظر جغرافیایی سیاسی در موقعیت ویژه ای قرار  گرفته است  و این موقعیت همواره در طول تاریخ به عنوان پل بین شرق و غرب عالم عامل تبادل فرهنگ و کالا بوده است همانگونه که  هزاران  سال پیش و در زمان حمله اسکندر مقدونی  به ایران جاده ابریشم به صورت یک جاده نظامی از بنادر شرق چین تا بنادر دریای مدیترانه احداث شد و سپس با توجه به رونق شهرهای حاشیه این جاده و لزوم تبادل کالا بین شرق و غرب به شاهراه ارتباطی دنیا تبدیل شد و در این بین ایران توانست نقشی بی  نظیر در ارتباط بین تمدن های بزرگ چین و هند و روم ایفا نماید و تاثیراتی شگرف بر تاریخ و فرهنگ دنیا بر جای گذارد.

 این موقعیت ویژه فقط برای ارتباط بین شرق و غرب نیست تا جایی که وزرای حمل و نقل کشورهای اروپایی در سال 1993 طی نشستی توافق کردند که مسیر جدیدی را از جنوب تا شمال  تعریف نمایند تا  بنادر جنوب هند و حاشیه اقیانوس هند را به شمال اروپا متصل  کند . و ارتباط ترانزیتی  کشورهای شمال اروپا و روسیه از طریق ایران و دریای خزر  به کشورهای  حوزه اقیانوس هند و خلیج فارس  و جنوب آسیا برقرارگردد.

 سه کشور هند ، ایران و روسیه در سال 2003 تفاهم نامه ای را برای گشایش این  مسیر امضاء کردند که هم اکنون کشورهای عضو این تفاهم نامه به 14 کشور شامل آذربایجان ، ارمنستان ، بلاروس ، گرجستان ، قزاقستان ، قرقیزستان ، ترکیه ، تاجیکستان ، اوکراین و ازبکستان به همراه اعضای اصلی یعنی ایران و هند و روسیه شامل می شود و به کریدور شمال- جنوب معروف است .

 در صورت فعال شدن این کریدور مسیر شمال و جنوب 5000 کیلومتر نسبت به  مسیرهای سنتی قبلی نزدیکتر خواهد شد .که این  امر صرفه جویی 30 درصدی در هزینه های حمل و نقل به دنبال خواهد داشت و طول مدت ترانزیت کالا را نیز 40 درصد کاهش خواهد داد . به گونه ای که انتقال کانتینر از بندر بمبئی در هند تا مسکو یک ماه بیشتر طول نخواهد کشید.

 مهمترین حلقه این کریدور  مسیر ایران است که از بندرهای جنوبی ایران در خلیج فارس آغاز و تا بندرهای شمال کشور در دریای خزر و مرز ایران با آذربایجان  ادامه خواهد داشت. هم اکنون 500 کیلومتر از راه آهن این مسیر در ایران ناقص  است که 372 کیلومتر از قزوین تا رشت و 163 کیلومتر از رشت تا استارا را شامل می شود.

 آقای دکتراحمدی نژاد در سال 89 در جمهوری آذربایجان اعلام کرد که هم  اکنون در همین چارچوب ایران در حال اجرای پروژه  راه آهن قزوین- رشت-آستارا و میانه- اردبیل- پارس آباد هست که تا 5 سال دیگر به پایان خواهد رسید.

 از سوی دیگر شهر اردبیل در طول تاریخ به عنوان دروازه قفقاز و شمال اروپا عمل کرده است و کالاهای صادراتی ایران در انبارهای این شهر آماده سازی و به بازارهای قفقاز و مخصوصاً روسیه ارسال می شده است.

وجود کاروانسراهای متعدد با نامهایی چون جهودلر کاروانسراسی یا محلاتی مانند ارمنستان یا مساجدی همچون تبریزلی لر مسجدی حاکی از حضور تجار و بازرگانان از ملیت ها قومیت ها و ادیان مختلف در این شهر است. جهانگردانی که در روزگار صفویه از اردبیل بازدید داشته اند به حضور و تجارت تاجرانی از هند و چین در بازارهای این شهر اشاره داشته اند و این ها نشانه هایی است از قابلیت این شهر در کنار جاده ابریشم و کریدور شمال – جنوب که قابلیت احیای مجدد را دارد.

در نگاهی  به برهه های تاریخی  ملاحظه می کنیم  درزمان هایی که این مسیر رونق داشته  شهر و منطقه اردبیل شاهد رشد و توسعه در همه زمینه ها بوده است. که می توان به دوران صفویه و اواسط قاجار اشاره کرد. لذا به نظر  می رسد برقراری و بازگشایی کریدور شمال-جنوب از مسیر اردبیل نقشی بی همتا در توسعه استان خواهد داشت .

با نگاهی به استانهای همجوار و در نظر داشتن تعطیلی خط آهن تبریز جلفا به دلیل مشکلاتی که در جمهوری ارمنستان وجود دارد و از سوی دیگر راه اندازی فاز اول بندر آستارا در چندروز گذشته به نظر می رسد استان اردبیل می تواند مجدداً نقش تاریخی خود را بازیابی کند.

 

لذا پیگیری تکمیل و رونق بندر آستارا  که به طور طبیعی به منافع استان اردبیل منجر می شود باید مطمح نظر قرار گیرد . همچنین تسریع در احداث و راه اندازی  راه آهن اردبیل و اتصال آن  به راه آهن جمهوری آذربایجان قبل از راه آهن رشت آستارا می تواند موقعیت استان اردبیل را در کریدور شمال-جنوب ارتقا دهد. همچنین با توجه به احداث بزرگراههایی استاندارد در جمهوری آذربایجان که تا مرز بیله سوار نیز امتداد دارد تسریع در احداث بزرگراه موسوم به ققاز که از اردبیل به بیله سوار در حال احداث می باشد ضروری به نظر می رسد

 طبیعی است که برای تکمیل این راه و پر رونق کردن  آن بازنگری در پروژه راه سرچم و تعریض و استاندارد سازی آن استان اردبیل را به بخشی از مسیر زمینی کریدور  شمال جنوب تبدیل خواهد کرد.

 با عنایت به مراتب فوق موقعیتی بی نظیر برای توسعه بلند مدت استان اردبیل به وجود آمده است که توجه مسئولان محترم استانی به ویژه نمایندگان متعصب و دلسوز استان را می طلبد.

ضمنا پیشنهاد می گردد جلسه ای در سطح ملی با حضور فعالان عرصه حمل و نقل و کشتیرانی از بخش خصوصی و اتاق ایران و همچنین مسوولان وزارت راه و شهرسازی و مدیران استانی و نمایندگان مجلس در اتاق اردبیل برگزار گردد و موضوعات مرتبط مورد بررسی قرار گرفته نقش استان اردبیل در این کریدور مورد تاکید قرار گیرد.

با تجدید احترام – وثوقی