این جمهوری تقریباً67833 کیلومتر مربع مساحت دارد و تقریباً برابر با مساحت کشورهای بلژیک و هلند است ، در این جمهوری رودخانه های بسیاری در جریان است که مهمترین آن ها بلایا ایک ، کاما و ولگا و .ویاتکا که بر دریاچه های کوبشف و توبان اکثراً سرازیر شده و موقعیت خاصی را از لحاظ کشاورزی و توریستی حاصل آورده اند .

 جمعیت جمهوری تاتارستان تقریباً 3 میلیون و 761 هزار و 700 نفر می باشد که بیشتر مردم این جمهوری مسلمان و یا مسیحی ارتدوکس هستند و به زبانهای تاتاری و روسی تکلم می نمایند .

 تاتارستان یکی از بزرگترین مراکز صنعتی نه تنها در روسیه بلکه در سطح جهان به شمار می رود و در فاصله سالهای 2000 تا 2006 میلادی حجم تولید ناخالص این جمهوری بیش از سه برابر رشد داشته است و به رقم 620 میلیارد ریال رسیده است، صنایع مهم تاتارستان عبارتست از هواپیما سازی ، هلیکوپتر سازی ، خودرو سازی ، چوب ، صنایع سنگ ، ماشین سازی و فولاد ، صنایع پزشکی و دارو سازی ، صنعت نفت ؛ پتروشیمی ، صنایع شیمیایی ، صنایع غذایی ، تولید ابزار ، الکترونیک ، رادیو الکترونیک ، اپتیکال و کشتی سازی

 در حال حاضر هر دلار آمریکا حدود 29/31 روبل و هر یورو حدوداً 77/41 روبل می باشد .

 در سالهای اخیر در تارتارستان بخش کشت و صنعت بنحو قابل ملاحظه ای رشد داشته است کشاورزی نقش مهمی را در اقتصاد جمهوری تاتارستان ایفاء می نماید که از لحاظ حجم تولید غلات ، گوشت ، شیر و دیگر محصولات کشاورزی تاتارستان در رتبه سوم در میان مناطق مختلف روسیه محسوب می گردد. بطوریکه در سال 2008 تولید ات کشاورزی این جمهوری بالغ بر 124 میلیارد روبل برآورد شده است که در مقایسه با سال قبل آن 3/9 درصد رشد را نشان می دهد در سال 2006 غلات 6 میلیون و 300 هزار تن ، شکر یک میلیون و 800 هزار تن ، سیب زمینی یک میلیون و 600 هزار تن و سبزیجات نزدیک به 300 هزار تن برداشت داشته اند .

حجم تبادل کالا بین تاتارستان و سایر مناطق روسیه در سال 2006 میلادی مبلغ5/175 میلیارد روبل را نشان می دهد .

 تجارت خارجی در جمهوری تاتارستان روبه رشد بوده و هر سال نسبت به سال قبل درصد رشد قابل ملاحظه ای را نشان می دهد جمهوری تاتارستان در سال 2007 میلادی جمعاً 16 میلیارد و 87 میلیون و 165 هزار  و هشتصد دلار حجم تجارت خارجی بوده که این رقم نسبت به میزان تجارت خارجی سال قبل یعنی 2006 بیش از 3 میلیارد و 877 میلیون دلار رشد نشان می دهد .

 که به ترتیب با مقایسه نسبت به سال قبل آن یعنی 2005 درصد رشد 3/23 درصد بوده است . قابل توجه می باشد از 16 میلیارد و 87 میلیون و 165 هزار و 800 دلار معاملات خارجی میزان 14 میلیارد و382 میلیون . 747هزار و 400 دلار آنرا صادرات و فقط از این مبلغ قابل ملاحظه 1 میلیارد و 704 میلیارد و 418 هزار و 400 دلار به واردات تخصیص شده که شاخصه قابل ملاحظه  و توجه را به خود اختصاص داده است .

که این رقم صادرات و معاملات تجارت خارجی جمهوری تاتارستان را در کلیه مناطق روسیه پس از مسکو و تومن در ردیف سوم قرار داده است.

 جمهوری تاتاستان با بیش  از یکصد کشور جهان رابطه تجاری و اقتصادی تنگاتنگ دارد که عمده  ترین شرکای تجاری خارجی آن عبارتست از اوکراین ، هلند ، مجارستان و ترکیه .

 اقلام صادراتی عمده تاتارستان شامل هواپیما در انواع مختلف نظیر بمب افکن های استرانژیک ، حمل کننده کلاهک هسته ای 160-TU ، توپولوف 19j  ، ایلو شین m62، انالوگ A220 ، میگ 42 و هواپیماهای کوچک بدون سرنشین ، نفت ، مازوت ، گازوئیل ، کائوچوی مصنوعی ، پلی اتیلن ، الکل اتیل ، محصولات شیمیایی ، لاستیک اتومبیل ، هلیکوپتر ، انواع کمپر سور جهت مصارف صنعت نفت ، گاز ، برق و کشاورزی یخچال ، ساعت ، تجهیزات پزشکی و چشم پزشکی ، دستگاههای گرمایشی ، کامیون و لوازم یدکی مربوطه ،  چوب ، پوست خز ، دارو و عسل که عمدتاً به خارج از روسیه صادر می گردد .

 جمهوری تاتارستان محصولاتی چون مواد خام ، قطعات صنایع ، لودر و لوازم یدکی مربوطه ، انواع کاغذ ، ماشین آلات ساختمانی و راه سازی ، لاک الکل ، رایانه ، تلفن ، پوشاک ، کفش و مواد غذایی راوارد می نمایند

حجم تجارت ایران و جمهوری تاتارستان در جریان سالهای 2008 و 2009 مجموعاً 2/65948 هزار دلار بوده که از این میزان صادرات ایران به این جمهوری رقم 5/1677هزار دلار را شامل و بقیه که 664707 هزار دلار است واردات ایران بوده است.

 تاتارستان به جهت پایین بودن ریسک سرمایه گذاری نقش بسزایی در جلب سرمایه گذاریهای خارجی داشته و در میان ده منطقه نخست روسیه قرار گرفته است و هفت سال متمادی در بین ده منطقه اول بالاترین پتانسیل های سرمایه گذاری واقع شده است.

حجم سرمایه گذاری خارجی در تاتارستان در سال 2008 با 4 درصد رشد بالغ بر 6/268 میلیارد روبل بوده است تاتارستان از لحاظ شاخص ریسک سرمایه گذاری رتبه ششم در بین کشورهای دارای شاخص ریسک کمتر و از حیث ظرفیتهای بالقوه و سرمایه گذاری نهمین رتبه را حائز شده است .

در جریان سال 2008 حجم سرمایه گذاری در جمهوری تاتارستان 4/54 درصد بیشتر از سال قبل بوده که توسط 27 کشور صورت گرفته است که بیشترین آن به کشور های فرانسه و مصر و المان متوجه می گردد .

از دیگر سرمایه گذارهای عمده کشورهای سوئیس ، قبرس ، اتریش ، ایتالیا ، چین ، امریکا  ، ترکیه ، انگلستان ، کره جنوبی و اوکراین را می توان نام برد.

 بخش صنعت جذاب ترین بخش سرمایه گذاری در تاتارستان به حساب می اید که عمدتاً در صنایع نفت و گاز و مواد غذایی ،پتروشیمی ، مکانیک و فلزات صورت پذیرفته است.

 بعداز بخش صنعت بخش کشاورزی از رتبه بالائی در امر سرمایه گذاری برخوردار است. تاتارستان با ایجاد مناطق ویژه اقتصادی جذب سرمایه گذاری خارجی در این راستا را شروع نموده  است منطقه ویژه اقتصاد آلا بوقا با 20 کیلومتر مربع مساحت امکان سرمایه گذاری حداقل با 10 میلیون یورو را فراهم ساخته و واردات در منطقه ویژه اقتصادی معاف از عوارض و مالیات بر ارزش افزوده می باشد که این منطقه در 200 کیلومتری شهر قازان واقع شده است.

تاتارستان در زمینه ایجاد پارکهای فناوری نیز قدمهای شایسته برداشته که در جهت توسعه تکنولوژیهای پیشرفته فعال هست یکی از این پارکها ی فناوری (IDFA)  در سال 2007 افتتاح شد و تا سال 2009 بالغ بر 266 میلیون دلار در این بخش هزینه شده است.

 علاوه بر سرمایه گذاریهای کلان و تجارت بین المللی در تاتارستان تجارت خرد هم از رونق قابل توجهی برخودار بوده بطوریکه سهم تجارت خرد و متوسط در تولید ناخالص این جمهوری در سال 2006 به بیش از 19 % افزایش یافته است و 10 درصد مالیات دولت از این طریق تامین می گردد . در تاتارستان در حال حاضر 1454 واحد بانکی فعال دارد و از نظر  اعتباری در کل روسیه تاتارستان رتبه پنجم را حائز شده است و از لحاظ بانکهای بزرگ با سرمایه ثبت شده جایگاه دوم را در این منطقه دارا می باشد از جمله بانکهای بزرگ روسیه که در تاتارستان فعال هستند می توان به بانک های Tatlondbank AK-BarsBank اشاره نمود.

 در زمینه مسکن بمحض ورود به شهر قازان به توسعه مسکن می توان پی برد دولت تاتارستان در یک برنامه پنجساله که از سال 2001الی 2006 تداوم داشته آهنگ رشد ساخت و ساز را به صورت چشمگیر افزایش داده است.

 باید توجه داشت پایتخت تاتارستان قازان است که در کرانه چپ رود ولگا و در کنار رود خانه زیبای کازانکا واقع شده است  .مساحت این شهر 3/425 کیلومتر مربع است و بالغ بر 1/1 میلیون نفر جمعیت دارد که بیش از 100 ملیت مختلف در آن زندگی می نماید قازان قطب علمی و مرکز علوم و فرهنگ بوده که بیش از 30 مرکز و موسسه عالی آموزشی در ان فعال است.

 شهر قازان از زمانهای دور مهد علم و هنر بوده و دانشمند ان و هنرمندان و ادبای بزرگی چون لئوتولستوی ، ماکسیم گورکی و لنین از این شهر خواسته اند بزرگترین بنگاهها و موسسات کارفرمایی در این شهر متمرکز است در سال 2009 تعداد 900 هزار توریست از اقصی نقاط دنیا از شهر قازان دیدن نموده اند در قازان 53 هتل با بیش از 300 اتاق با 5000 نفر ظرفیت فعال است .

 مناسبات جمهوری اسلامی ایران و جمهوری تاتارستان به لحاظ عدم استقرار دفتر نمایندگی جمهوری اسلامی ایران در جمهوری مذکور در سالهای گذشته مانع شناخت دقیق پتانسیلهای و امکانات موجود در این جمهوری بوده است. که خوشبختانه با افتتاح کنسولگری جمهوری اسلامی ایران در قازان فصل جدیدی از روابط دو جانبه گشایش یافت

در طی سالهای اخیرسفر هیاتهای ایرانی و تاتارستانی در بخشهای مختلف امکان شناخت ظرفیتهای متقابل را فراهم آوردند و سرکنسولگری در جهت برگزاری نمایشگاه اقتصادی و تجاری ایران در قازان فعال است

مشکلاتی در حال حاضر برای تجارت در این جمهوری قابل درک می باشد . بالا بودن تعرفه گمرکی در تاتارستان برای کالای ایرانی بخصوص در بخش کشاورزی که موجب بالا رفتن قیمت تمام شده و عدم امکان رقابت را فراهم می آورد ، همچنین مشکل انتقال مستقیم کالا از کانال زمینی به لحاظ بعد مسافت و سومین مشکل عدم رعایت استاندارد اروپایی بسته بندی کالاها و محصولات کشاورزی در ایران و عدم امکان حضور در بازار 25 میلیون نفری حوزه ولگا بدون ورود و ارتباط با شرکتها و هلدینگهای بزرگ و مافیای تجاری روسیه که در مسکو متمرکز هستند می باشد آنچه مهمتر می توان شمرد فقدان مرکز تجاری دائم و قدرتمند ایرانی در منطقه است

 با ایجاد نمایشگاههای دائمی محصولات صنعتی و کشاورزی و تلاش چند ساله می توان امیدوار بود که محصو.لات با کیفیت کشورمان امکان رقابت با محصولات وارداتی از کشورهای غربی و اسرائیلی را در بازار تاتارستان فراهم آورد .

 در سالهای اخیر عمده سفرها و دیدار هیأتهای ایرانی و تاتاری به هفتاد فقره شامل می گردد که 44 دیدار مربوط به هیأتهای ایران و 26 مورد هیأتهای تاتاری که از ایران دیدن نموده اند این دیدار ها عمدتاً از سال 2006 به بعد را شامل می گردد .

 تا سال 1388 تعداد 18 فقره پروتکل و یادداشت تفاهم  فی مابین مسئولین ایرانی و تاتاری منعقد شده است که مهمترین ره آورد آن ها ایجاد زمینه های همکاری دوطرفه است.

برنامه های در حال اجرا و یا قابل اجرای دو جمهوری (ایران و تاتارستان )شاملموارد ذیل می تواند باشد:

-         توسعه همکاری ها در حوزه نفت و گاز و پتروشیمی

-         توسعه همکاری ها در بخش صنایع هوایی

-         گسترش صنعت گردشگری فیما بین

-         برگزاری نمایشگاههای  تخصصی صادراتی

-         برگزاری همایشهای تجاری با هدف شناخت پتانسیلها

-         برگزاری هفته های فرهنگی

-         برگزاری همایشهای علمی ، تحقیقاتی ، فرهنگی و ...

-         تقویت همکاریهای بانکی بین دو طرف

-        

-         براساس اظهارات آقای شایان سرکنسول ایران در قازان و همچنین آقای مینیخانف رئیس جمهور تاتارستان در گذشته تفاهماتی بین استان اردبیل و جمهوری تاتارستان امضا شده است که اجرایی شدن آنها برای طرفین مفید خواهد بود و آقای مینیخانف اخیرا خواستار تسریع در اجرای آنها شده است.

-         برخی تجار و صنعتگران استان اردبیل بصورت شخصی هم اکنون روابط خوبی با تاتارستان برقرارکرده اند که نمونه بازر آن پروژه سرمایه گذاری مشترک در تولید کامیونهای کاماز در تبریز است.

-         بر اساس بررسی های بعمل آمده استان اردبیل با توجه به تواناییهای بالقوه خود می تواند در زمینه های مصالح ساختمانی خصوصا سیمان ، فرش دستباف، خط تولید نوشیدنی ها، کنسانتره،  میوه،  تره بار و... در بازار این جمهوری ثروتمند مسلمان نشین حضور داشته باشد.

-         با عنایت به سه عامل فن آوری های پیشرفته، سرمایه و ثروت و انگیزه کافی تاتارها برای همکاری با ایران شایسته است جهت گسترش روابط اقتصادی با این جمهوری تدابیر عملیاتی اندیشیده شود.

-         هم اکنون تاتارستان سالانه 6میلیون لیتر آب میوه و 1 میلیون تن سیمان از ایران درخواست دارد.

-         با توجه به همکاری و سرمایه گذاری تاتارستان با سایر مناطق ایران خصوصا استان آذربایجان شرقی که با خواهرخواندگی شهرهای تبریز و قازان به اوج رسیده است و همچنین سرمایه گذاری در طرح تولید هواپیما در اصفهان و نزدیک به 1.5 میلیارد دلار سرمایه گذاری در عسلویه و انگیزه و تمایل زایدالوصف رئیس جمهور آقای مینیخانف که رئیس هیات مدیره دو شرکت بزرگ تات نفت و گازپروم روسیه نیز هست برای همکاری با استان اردبیل تحرک بیشتر در روابط دوجانبه خصوصا با حضور در نمایشگاه جانبی اجلاس اقتصادی کنفرانس اسلامی پیشنهاد اتاق بازرگانی و صنایع و معادن اردبیل است. امید است با انجام دیدارهای بیشترو ایجاد ارتباطات تجاری بین جمهوری اسلامی ایران و تاتارستان تفاهمات بیشتری حاصل و مبادلات تجاری و اقتصادی پررونق بین شهر دارالارشاداردبیل و شهر هزارساله قازان آغاز گردد.